با گسترش دامنه خشونت، معاون سازمان ملل رسما وقوع جنگ داخلی در سوریه را تایید کرده است

یک مقام ارشد سازمان ملل رسما بروز جنگ داخلی در جمهوری سوریه را اعلام داشته و آمریکا نسبت به تمدید ماموریت ناظران صلح سازمان ملل در سوریه ابراز تردید کرده است.

با تشدید درگیری مسلحانه بین ارتش سوریه و نیروهای مسلح مخالف حکومت بشار اسد، رئیس جمهوری، آروه لادسو، معاون دبیرکل سازمان ملل در امور پاسداران صلح، گفته است که با توجه به وضعیت جاری در جمهوری سوریه، این کشور قطعا گرفتار جنگ داخلی تمام عیار است.

آقای لادسو به عنوان نشانه های بروز جنگ داخلی در سوریه، گفته است که نیروهای مخالف حکومت بر بخش های قابل توجهی از شهرها تسلط دارند در حالیکه ارتش سوریه امکانات نظامی هر چه بیشتری را برای مقابله با آنان به کار گرفته است.

روز گذشته گزارش شد که ارتش سوریه از هلی کوپترهای توپدار و احتمالا هواپیماهای بدون سرنشین برای حمله به مناطق شهری تحت تصرف نیروهای مخالف استفاده کرده که در نتیجه، تلفات سنگینی به غیرنظامیان ساکن این مناطق هم وارد شده است.

اوایل این هفته، سازمان ملل با اشاره به گزارش هایی از تجمع نیروهای دولتی در اطراف شهر حفا و احتمال بروز عملیات سنگین علیه این شهر، خواستار دسترسی ناظران صلح اعزامی سازمان ملل به این شهر شد اما مقامات سوریه به این درخواست پاسخ ندادند.

سرانجام روز سه شنبه، ارتش سوریه به ناظران اجازه داد تا از آخرین پاسگاه بازرسی در مسیر شهر حفا عبور کنند اما از آنجا که وضعیت منطقه "نا امن" به نظر می رسید، ناظران از ادامه سفر خودداری ورزیدند و در راه بازگشت، هدف سنگ پرانی گروهی از مردم خشمگین حومه شهر قرار گرفتند و به سوی آنان تیراندازی شد هر چند هیچیک از ناظران صلح در این حادثه آسیبی ندید.

همچنین، به گفته خبرنگاران، با تشدید حملات ارتش سوریه، عملیات شهری نیروهای مخالف نیز گسترده تر و کارآمدتر می شود و ضربات سنگین تری را به نیروهای دولتی وارد می سازد.

با تشدید حملات ارتش سوریه، نیروهای مخالف نیز به عملیات گسترده تر و حرفه ای تر روی آورده اند

پیشتر، بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، با توجه به این تحولات، از "قریب الوقوع بودن" جنگ داخلی در سوریه سخن گفته بود و آروه لادسو در ارزیابی خود گفته است که افزایش سطح خشونت چنان زیاد است که باید از "تغییری در ماهیت درگیری" سخن گفت و این تغییر را نشانه آن دانسته که نگرانی های قبلی در مورد سقوط این کشور به ورطه جنگ داخلی تحقق یافته است.

در تحولی دیگر که نشانه ناتوانی جامعه بین الملل در خاتمه دادن به بحران سوریه است، هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا، گفته است که تردید دارد پس از پایان دوره کنونی ماموریت ناظران صلح سازمان ملل در سوریه، شورای امنیت این ماموریت را تمدید کند.

با ادامه خشونت، منابع مخالف دولت سوریه از کشته شدن بیش از چهارده هزار غیرنظامی از زمان آغاز تظاهرات اعتراضی در حدود پانزده ماه پیش خبر داده اند و روز گذشته، یک مقام سازمان ملل هم دولت سوریه را به بازداشت، شکنجه و قتل و همچنین سوء استفاده از کودکان در عملیات جنگی متهم کرد در حالیکه دولت سوریه نیز از کشته شدن صدها مامور دولتی به دست "تروریست های مسلح" خبر داده است.

در واکنش به اظهارات معاون دبیرکل سازمان ملل، دولت سوریه وقوع "جنگ داخلی" را نادرست دانسته و گفته است ارتش در شرف نابودی "گروه های مسلح تروریستی" است و مخالفان نیز تاکید داشته اند که هدف اصلی عملیات آنان صرفا دفاع از تظاهرات مسالمت آمیز معترضان است.

چشم انداز اقدامات دیپلماتیک

با وجود افزایش تلفات غیرنظامیان در سوریه و خطراتی که بروز جنگ داخلی در این کشور برای منطقه در پی دارد، تنها اقدام دیپلماتیک قابل توجهی که تا کنون صورت گرفته، موافقت شورای امنیت با اجرای طرح صلح کوفی عنان، نماینده ویژه سازمان و اتحادیه عرب برای خاتمه دادن به خشونت در سوریه بوده است.

ناظران سازمان ملل برای انجام ماموریت خود در سوریه با موانع متعددی مواجه بوده اند

این طرح در اواسط ماه آوریل - حدود دو ماه پیش - مورد قبول دولت سوریه و مخالفان قرار گرفت و باعث کاهش موقت در تلفات غیرنظامیان و اعزام ناظران صلح شد، اما نه تنها بخش های دیگر این طرح، از جمله خروج نیروهای ارتش از مناطق شهری، آزادی تظاهرات مسالمت آمیز و اصلاحات سیاسی، به اجرا در نیامده، بلکه به نظر می رسد که در روزهای اخیر، بر سطح خشونت ها نیز افزوده شده است.

درزمینه تدابیر موثرتر بین المللی، دولت های چین و روسیه، با هرگونه اقدام نظامی بین المللی و همچنین هر طرحی برای خاتمه دادن به بحران سوریه که شامل کناره گیری بشار اسد باشد مخالفت کرده و با تهدید به استفاده از حق وتو، از تصویب چنین قطعنامه هایی در شورای امنیت جلوگیری کرده اند.

به خصوص روسیه، که با تغییرات اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا تنها ایران و سوریه را حکومت های تحت نفوذ خود در منطقه محسوب می کند، نگران آن است که هر حکومتی که جایگزین بشار اسد در سوریه شود، چه یک نظام دموکراتیک ملی باشد و چه یک حکومت اسلامگرا، مایل به ادامه وابستگی به روسیه نباشد.

برخی ناظران این نظر را نیز مطرح کرده اند که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه که با کاهش محبوبیت و افزایش مخالفت در داخل مواجه است، مایل به پایان یافتن بحران در سوریه نیست بلکه ادامه این بحران و تبعات منطقی آن را برای تحکیم موقعیت داخلی خود مفید می داند.

به گفته آنان، در صورتی که جنگ داخلی در سوریه خواه ناخواه به مداخله کشورهای غربی و یا طرفدار غرب، مثلا دولت اسلامگرای ترکیه، منجر شود، رهبر روسیه خواهد توانست چنین تحولی را به عنوان "تهاجم غرب" به منافع منطقه ای روسیه و همچنین تشدید خطر جدایی طلبی اقلیت های مسلمان این کشور فلمداد کند و با تاکید بر لزوم "وحدت ملی" و حمایت تمامی مردم از دولت، اقدامات موثرتری را برای سرکوب مخالفان به اجرا بگذارد.

برخی ناظران پوتین را متهم می‌کنند خواستار تشدید بحران سوریه و بهره‌برداری از آن در مقابله با مشکلات داخلی است

روز گذشته، هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا گفت که به نظر می رسد روسیه به ارسال هلی کوپترهای تهاجمی برای ارتش سوریه ادامه می دهد در حالیکه از این تسلیحات برای کشتار مردم غیرنظامی استفاده شده است.

پیشتر، مقامات روسی ارسال تسلیحات به سوریه را در اجرای قراردادهای دوجانبه فروش اسلحه تایید کرده اما گفته بودند که این جنگ افزارها در مقابله با معترضان به کار نمی رود. تا قبل از تشدید عملیات نیروهای مسلح مخالف حکومت سوریه، واحدهای ارتش این کشور تنها با تظاهرکنندگان غیرمسلح مواجه بودند و برای مقابله با آنان نیز معمولا به تیراندازی با اسلحه سبک اکتفا می کردند.

در عین حال، کشورهای غربی نیز اقدام نظامی برای سرنگونی حکومت سوریه را بدون تایید کامل شورای امنیت منتفی دانسته و حتی با وجود اظهارات معاون دبیرکل سازمان ملل در مورد بروز جنگ داخلی در سوریه، دبیرکل ناتو گفته است که مداخله نظامی خارجی "راه درستی" برای حل این بحران نیست و از اعضای شورای امنیت خواسته است در این مورد به اقدامات سیاسی دست بزنند.

برخی ناظران گفته اند که احتمالا تنها تحولی که ممکن است در آینده نزدیک روی دهد، اقدام ترکیه در ایجاد منطقه امن در داخل مرز سوریه برای پناهجویانی است که از مناطق جنگی می گریزند که البته می تواند به مرکزی برای سازماندهی نیروهای مخالف حکومت سوریه نیز تبدیل شود و حتی ممکن است در اجرای این طرح، ترکیه خواستار حمایت برخی کشورهای عضو ناتو در ایجاد منطقه پرواز ممنوع شود.

معاون وزیر خارجه ترکیه در واکنش به تشدید خشونت در سوریه و با اشاره به حضور حدود سی هزار پناهجوی سوری در آن کشور، ادامه بحران سوریه را خطری برای امنیت ترکیه دانسته و خواستار حل و فصل موثر این بحران شده است.